Ağır astım patofizyolojisindeki süreçlerin incelendiği, fenotip ve endotiplerin üzerinde durulduğu çalışmalara bakıldığında Ceyhan ve ark. tarafından astımlı hastalardaki plazma adrenomedullin (ADM) düzeyleri 37 astımlı ve 12 sağlıklı kontrolde ölçülerek astım şiddeti ve özellikleri ile ilişkisi değerlendirilmiştir (1). Hastalarının 11’inde ağır astım olduğu; ve hasta ve kontrol grubu ADM düzeyleri benzer bulunmakla birlikte istatistik anlamlı olmasa da astım şiddeti arttıkça ADM seviyelerinin de yükseldiği belirlenmiştir. ADM düzeyleri ile FEV1 değeri arasında ise negatif korelasyon gösterilmiştir. Sonuç olarak ADM’nin astım şiddeti açısından bir marker olabileceği ileri sürülmüştür (1).
Çelik ve ark. ağır astımlı hastaların tam kan örneklerini in vitro ortamda aspirinle uyararak antiinflamatuar eikosanoid lipoksin (LX) A4'ün seviyelerini araştırmışlar ve aspirin duyarlılığından bağımsız olarak, ağır astım fenotipinde LX A4 üretiminin azalmış olduğunu bildirmişlerdir (2).
Çımrın ve ark.’nın 2012’de kontrolsüz astımı olan hastalarda kortikosteroid direnci ve fenotip özelliklerinin araştırıldığı çalışmasında kontrolsüz astım vakalarında glukokortikoidlere verilen in vitro yanıtların anlamlı olarak azaldığı belirlenmiştir (3). Bunun için lenfosit proliferasyon supresyonu testi (LPST) ve steroid rezistans testinin beraber kullanılması önerilmiştir (3).
Yalcın ve ark.’nın 2012’de yayınlanan bir çalışmasında ağır persistan alerjik astım hastalarında anti-IgE tedavisi ile IL-8, IL-10, TGF-β ve GCSF seviyelerinde artış olduğu gösterilmiş ancak bu artış ile FEV1/FVC arasında korelasyon bulunmamıştır (4). Aynı ekip tarafından aynı yıl yayınlanan diğer bir çalışmada ise ağır astım hastalarında seruloplazmin düzeyleri ile hs-CRP’nin korele olduğu gösterilmiş ve inflamasyon indikatörü olarak kullanabileceği belirtilmiştir (5). Yılmaz ve ark.’nın 2015 yılında yayınlanan makalesinde kontrol edilemeyen ağır astımlı 14 hasta incelenmiş ve hastalarda nazal polip, aspirin aşırı duyarlılığı ve özellikle periferik kan eozinofili (>%10) varlığında Churg Strauss sendromunun bir astım endotipi olarak görülebileceği vurgulanmıştır (6).
Türk ve ark. tarafından yapılan ağır astımın beş farklı fenotipinde stabil dönem ve alevlenmelerdeki sekiz farklı serum sitokin ve periostin seviyelerini araştırdıkları çalışma 2022’de yayınlanmıştır (7). Çalışmanın sonucunda serum periostin seviyelerinin viral enfeksiyon ile tetiklenen alevlenmelerde azaldığı ve atopiden bağımsız eozinofili varlığında arttığı gösterilmiştir. Bu bulgu steroid tedavisi alan ağır astımlı hastalarda periostin düzeylerinin eozinofili belirteci olarak kullanılabileceğini göstermiştir (7).
Ulusal dergilerde yayınlanan çalışmalara bakıldığında ise Öztop ve ark.’nın 2002’de yayınladıkları çalışmada astım atak ile hastaneye yatırılan 45 astımlı hastada stabil dönemde ölçülen serum glutatyon peroksidaz, superoksid dismutaz ve malonil dialdehid düzeylerinin ve astım şiddeti ile ilişkisi araştırılmış ve ağır astım grubunda, serum GSH-Px ve SOD düzeylerindeki düşüklük ve MDA düzeyindeki yükseklik kontrol grubuna oranla istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p< 0.05) (8). Demir ve ark. 67 astımlı hasta (34’ü ağır astımlı) ve 20 sağlıklı kontrolden oluşan çalışma gruplarında FABP4 (Fatty acid binding protein 4) ile astım, astım şiddeti, eozinofil ve nötrofil sayıları arasındaki ilişkiyi ve ağır astım için demografik ve klinik özellikleri de içeren potansiyel risk faktörlerini araştırmışlardır. Ağır astım grubunda ağır olmayan gruba göre ortalama yaş, ev tozu akarı duyarlılığı ve ailede astım öyküsü daha yüksek, AKT skoru daha düşük; nötrofil sayısı ve TIgE düzeyi daha yüksek bulunmuştur. FABP4 düzeyleri her üç grupta benzer olup eozinofil sayısı ile bir ilişki yokken, nötrofil sayısı ile korelasyon saptanmıştır. Sonuçta FABP4’ün astım, astım şiddeti veya eozinofil sayısı ile ilişkili olmadığı ama nötrofilik astımı gösterebileceğini bildirmişlerdir (9).